Odrzucenie spadku

Na czym polega odrzucenie spadku? U notariusza koszt tej czynności wcale nie jest wygórowany, jednak czy rozwiązanie to będzie wygodniejsze od odrzucenia spadku przed sądem?

W jakich sytuacjach odrzuca się spadek?

Każdy spadkobierca testamentowy i ustawowy może odrzucić spadek.

Warto wiedzieć, że:

• złożonego oświadczenia o odrzuceniu spadku nie można odwołać,
• odrzucenie spadku dotyczy całego majątku spadkowego (zarówno aktywów jak i pasywów),
• przepisy prawa polskiego nie przewidują możliwości „zrzeczenia się” spadku na korzyść innej osoby, jeżeli spadkobierca ma zamiar przenieść swoje prawa z tytułu dziedziczenia na inną osobę, może to uczynić po przyjęciu spadku.

Jaki jest termin na odrzucenie spadku?

Ustawowy termin na dokonanie odrzucenia spadku wynosi sześć miesięcy od chwili, gdy spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania do spadku.

Dla każdego spadkobiercy ustawowego termin ten może biec od innej daty. Powołani do spadku w pierwszej kolejności (np. małżonek, dzieci) zwykle dowiadują się o tytule powołania w dzień śmierci spadkodawcy. Dla osób, które powołane są do spadku w dalszej kolejności, termin rozpoczyna się później. Najczęściej jest to dzień, w którym osoba powołana do spadku w dalszej kolejności dowie się, że spadek został odrzucony przez bliższego krewnego.

Dla spadkobiercy testamentowego będzie to dzień, w którym dowiedział się o istnieniu i treści testamentu.

Jeśli spadkobierca umrze przed upływem swojego terminu do odrzucenia spadku, oświadczenie o odrzuceniu spadku mogą złożyć jego spadkobiercy.

Co należy zrobić, aby odrzucić spadek?

Osoba, która chce odrzucić spadek powinna się umówić się z notariuszem. Notariusz poinformuje odnośnie dokumentów potrzebnych do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku. Poza dowodem osobistym spadkobiercy, który zamierza odrzucić spadek i aktem zgonu spadkodawcy, mogą to być także wypisy aktów notarialnych dokumentujące odrzucenia spadku przez innych członków rodziny lub dane osób wchodzących w dalszej kolejności w krąg spadkobierców ustawowych. Powyższe dokumenty i informacje są potrzebne notariuszowi do wcześniejszego przygotowania aktu notarialnego.

Notariusz ma obowiązek przesłać do sądu rejonowego właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy (tzw. sąd spadku) wypisy aktów notarialnych dokumentujących oświadczenia o odrzuceniu spadku, które w swej treści zawierają informacje: o spadkodawcy, osobie odrzucającej spadek oraz o tym, kto jest w dalszej kolejności powołany do dziedziczenia.

Jakie są skutki odrzucenia spadku?

Spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku. Odrzucenie spadku przez spadkobiercę ustawowego powołanego do dziedziczenia w pierwszej kolejności powoduje, że jego udział spadkowy przypada jego zstępnym (dzieci, wnuki, prawnuki itd.), albo zostają powołane osoby dziedziczące po zmarłym w dalszej kolejności, tj. rodzice, rodzeństwo lub zstępni rodzeństwa, dziadkowie i ich zstępni, pasierbowie albo gmina lub Skarb Państwa.

Coraz częściej zdarza się, że jeden spadek odrzuca kilkanaście osób. Co ważne, dalszy krewny nie może odrzucić spadku zanim nie wejdzie w krąg spadkobierców, tzn. do momentu, kiedy bliżsi krewni spadku jeszcze nie odrzucili.

Jakie warunki muszą być spełnione, aby doszło do odrzucenia spadku w imieniu małoletniego?

W sytuacji w której zachodzi konieczność odrzucenia spadku w imieniu małoletniego dziecka, rodzice, jako jego przedstawiciele ustawowi, muszą zwrócić się do sądu o wydanie zezwolenia na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego. Sądem właściwym jest sąd rejonowy, wydział rodzinny i nieletnich, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka. Rodzice muszą uzasadnić swój wniosek. Sąd oceni celowość odrzucenia spadku, to jest przede wszystkim, czy na odrzuceniu spadku nie ucierpi majątek dziecka. Ważne jest zatem udowodnienie, że przyjęcie spadku nie będzie dla dziecka korzystne. Termin sześciomiesięczny dla dziecka liczony jest od dnia odrzucenia spadku przez ich rodzica.

UWAGA! uzyskanie zezwolenia sądu opiekuńczego na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego nie jest równoznaczne z odrzuceniem spadku. Z postanowieniem sądu opiekuńczego rodzice muszą udać się do notariusza, aby złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego. Postanowienie sądu jest wówczas załączone do aktu notarialnego.

Co się stanie, gdy wszyscy spadkobiercy odrzucą spadek?

W przypadku, gdy małżonek spadkodawcy, wszyscy krewni spadkodawcy i pasierbowie spadkodawcy odrzucą spadek, przypada on:

• gminie ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy jako spadkobiercy ustawowemu,
• Skarbowi Państwa jako spadkobiercy ustawowemu – w przypadku jeżeli ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy w Polsce nie da się ustalić albo ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy znajdowało się za granicą.

Odrzucenie spadku u notariusza 

Ile kosztuje odrzucenie spadku?

Koszt związany ze złożeniem oświadczenia o odrzuceniu spadku określa Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 roku w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej. Wynosi on 50,00 zł netto, tj. 61,50 zł brutto za jedną osobę odrzucającą spadek. Do tego należy doliczyć koszt wypisów aktu notarialnego.

Kiedy warto odrzucić spadek?

Najczęściej do odrzucenia spadku dochodzi w sytuacjach:

• gdy spadkodawca pozostawił długi,
• gdy wartość majątku spadkowego jest niewielka i jego odziedziczenie przysporzyłoby znacznie więcej niedogodności niż jego odrzucenie,
• gdy spadkodawca jest krewnym z którym spadkobierca nie utrzymywał kontaktu i spadkobierca nie ma wiedzy odnośnie jego majątku spadkowego.

Czy odrzucenie spadku musi nastąpić u notariusza?

Nie musi, ale decydując się na odrzucenie spadku u notariusza, koszt nie jest wygórowany, a cała czynność jest wykonywana zdecydowanie szybciej niż w innych przypadkach. Odrzucenia spadku można także dokonać przed sądem rejonowym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania spadkobiercy, ale trwa znacznie dłużej i jest bardziej sformalizowane. Opłata sądowa za złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w sądzie wynosi 50 zł. Na wyznaczenie posiedzenia można czekać kilka tygodni, a w niektórych sądach nawet miesięcy. W sądzie należy złożyć pisemny wniosek o odebranie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Następnie Sąd wyznaczy termin posiedzenia, na którym odbierze oświadczenie. Na takim posiedzeniu należy się stawić osobiście. Z odebranego oświadczenia Sąd sporządzi protokół, z którego można uzyskać odpis.

Doskonale widać, że o wiele bardziej korzystnym rozwiązaniem jest odrzucenie spadku u notariusza. Koszt tej czynności wcale nie jest większy, a można liczyć na znacznie szybsze załatwienie sprawy.

• Czy wiesz, jakie są konsekwencje prawne odrzucenia spadku i w jakiej sytuacji może to być najlepsza decyzja?
• Jakie terminy obowiązują przy składaniu oświadczenia o odrzuceniu spadku i co może się stać, jeśli nie zdążysz tego zrobić w odpowiednim czasie?
• A może zastanawiasz się, jaki wpływ Twoje odrzucenie spadku będzie miało na Twoje małoletnie dzieci?