Rozdzielność majątkowa – praktyczne wskazówki

Na czym polega rozdzielność majątkowa? W jakich sytuacjach warto ją ustanowić?

Czy musi być sporządzona u notariusza? Czy raz wprowadzona rozdzielność majątkowa może zostać rozwiązana?

Poniżej znajdą Państwo wyczerpujące odpowiedzi na te i inne pytania dotyczące tego zagadnienia.

Czym jest rozdzielność majątkowa?

Co to jest rozdzielność majątkowa?

Rozdzielność majątkowa jest jedną z umów majątkowych małżeńskich, zwaną także powszechnie intercyzą.

Małżonkowie mogą zawrzeć umowę w dowolnym, dogodnym dla siebie czasie. Stronami umowy majątkowej małżeńskiej mogą być zarówno małżonkowie jak i przyszli małżonkowie. Nie ma bowiem przeszkód, by umowa została zawarta przed zawarciem związku małżeńskiego. W takiej sytuacji, umowa staje się skuteczna z chwilą zawarcia małżeństwa. W razie nie zawarcia małżeństwa umowa majątkowa małżeńska staje się bezskuteczna.

Bez wątpienia, niedopuszczalne jest zawarcie intercyzy wprowadzającej rozdzielność majątkową z datą wsteczną. Może ona regulować stosunki majątkowe małżeńskie wyłącznie na przyszłość. Intercyza może być jednak zawarta z zastrzeżeniem terminu początkowego.

Jakie skutki niesie ze sobą rozdzielność majątkowa?

Ustrój rozdzielności majątkowej polega na tym, że występują tylko dwa majątki: majątek osobisty żony oraz majątek osobisty męża. Małżonkowie, z punktu widzenia swoich stosunków majątkowych, zajmują pozycję osób obcych. Ich majątki są prawnie wyodrębnione. W ustroju rozdzielności majątkowej nie występuje majątek wspólny małżonków.

Czy rozdzielność majątkowa może być wprowadzona bez zgody małżonka?

Do zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej niezbędne jest istnienie zgodnej woli małżonków. Prowadzi ona do zastąpienia ustawowego ustroju wspólności majątkowej innym ustrojem majątkowym, bardziej dla nich dogodnym. Zgoda ich obojga jest zatem jedyną niezbędną przesłanką do zawarcia tej umowy.

Jeżeli między małżonkami nie ma zgody w zakresie ich stosunków majątkowych muszą oni pozostać w ustroju wspólności majątkowej albo ustanowić rozdzielność majątkową na drodze sądowej. Przesłanką wystąpienia do sądu z takim żądaniem jest istnienie ważnych powodów uzasadniających takie rozstrzygnięcie.

Czy rozdzielność majątkowa ma wpływ na wspólne rozliczanie się w Urzędzie Skarbowym?

Tak, ponieważ w sytuacji w której małżonkowie mają zawartą intercyzę, wyłączona jest możliwość ich wspólnego opodatkowania. Wynika to z art. 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym jeżeli między małżonkami podlegającymi obowiązkowi podatkowemu istnieje przez cały rok podatkowy wspólność majątkowa, to mogą oni być, na wspólny wniosek wyrażony w zeznaniu podatkowym, opodatkowani łącznie od sumy swoich dochodów.

Czy rozdzielność majątkowa ma wpływ na dziedziczenie?

Należy podkreślić, że intercyza nie ma żadnego wpływu na porządek dziedziczenia. Zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej wprowadzającej rozdzielność majątkową nie wyłącza małżonków od dziedziczenia po sobie nawzajem. Jedynym dokumentem, który może wyłączyć małżonka od dziedziczenia jest testament.

Razem czy oddzielnie?

Dlaczego warto zdecydować się na rozdzielność majątkową?

Najczęstszymi sytuacjami w których małżonkowie powinni rozważyć zawarcie intercyzy są:

• jeden z małżonków lub oboje prowadzą działalność gospodarczą, w tym ryzykowną, 
• przed zawarciem małżeństwa jeden z małżonków zgromadził znaczny majątek,
• jeden z małżonków trwoni majątek wspólny.

W jaki sposób dzieli się wspólny majątek po sporządzeniu intercyzy w trakcie trwania małżeństwa? Czy zawsze będzie to 50/50?

W umowie majątkowej małżeńskiej małżonkowie mogą dokonać rozstrzygnięć odnośnie ich majątku wspólnego, w tym:

• określić wielkość udziałów, jakie przypadną im po ustaniu wspólności. Małżonkowie mogą ustalić nierówne udziały w majątku wspólnym (np. 40/60). Jako niedopuszczalne uznaje się całkowite pozbawienie udziału jednego z małżonków,
• dokonać podziału majątku objętego wspólnością ustawową. Wówczas do ich majątków osobistych wejdą konkretne przedmioty majątkowe, które przypadły każdemu z małżonków w wyniku dokonanego podziału,
• dokonać rozliczenia z tytułu nakładów poczynionych wcześniej z majątku wspólnego na majątki osobiste oraz z majątków osobistych na majątek wspólny, jak też rozliczenia spłaconych długów.

Czy można ,,cofnąć” rozdzielność majątkową?

Umowy majątkowej małżeńskiej nie można cofnąć. Reguluje ona stosunki majątkowe małżonków przez czas trwania związku małżeńskiego, o ile nie zostanie zawarta nowa umowa majątkowa małżeńska albo umowa nie zostanie rozwiązana.

Rozwiązanie umowy majątkowej małżeńskiej występuje wówczas, gdy małżonkowie zamierzają zrezygnować z ustroju umownego i powrócić do ustawowej wspólności majątkowej.

Warto zaznaczyć, że za niedopuszczalne uznaje się wypowiedzenie umowy majątkowej małżeńskiej przez jedno z małżonków.

Rozdzielność majątkowa u notariusza

Czy do wprowadzenia rozdzielności majątkowej konieczny jest notariusz?

Gdzie może zostać sporządzona rozdzielność majątkowa? U notariusza, ponieważ umowa majątkowa małżeńska wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Jej niezachowanie pociąga za sobą nieważność dokonanej czynności. Należy mieć również na uwadze, że notariusz będzie niezbędny także przy zmianie umowy majątkowej małżeńskiej oraz przy rozwiązaniu umowy majątkowej małżeńskiej.

W związku z licznymi pytaniami Czytelników, chciałabym zauważyć, że nie ma możliwości zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej nieznanej prawu polskiemu lub pozostawania przez małżonków w więcej niż jednym ustroju majątkowym (np. częściowo w ustroju rozdzielności a częściowo w ustroju wspólności). W takiej sytuacji, na podstawie ustawy Prawo o notariacie notariusz odmówi dokonania czynności notarialnej.

Ile kosztuje sporządzenie intercyzy u notariusza?

Maksymalne wynagrodzenie za sporządzenie umowy majątkowej małżeńskiej, jej zmianę oraz rozwiązanie określone jest w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 roku w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej. Wynosi ono 400 zł netto. Do tego należy doliczyć podatek VAT w wysokości 23% oraz koszt wypisów aktu notarialnego (7,38 zł brutto za jedną stronę wypisu).

Warto podkreślić, że umowa majątkowa małżeńska nie podlega zarówno podatkowi od czynności cywilnoprawnych jak i podatkowi od spadków i darowizn.

• Czy wiesz, jakie korzyści może przynieść rozdzielność majątkowa w Twojej sytuacji?
• Jakie są różnice między rozdzielnością majątkową a wspólnością majątkową?
• Czy rozważasz, czy warto zawrzeć umowę o rozdzielność majątkową już na etapie zawierania małżeństwa lub w czasie jego trwania?
• Zastanawiasz się, jakie konsekwencje prawne może mieć decyzja o wprowadzeniu rozdzielności majątkowej, zarówno w kontekście zarządzania majątkiem, jak i w przypadku rozwodu?
• A może nie jesteś pewien, jak prawidłowo przeprowadzić proces zmiany ustroju majątkowego?